Ermenistan’ın 27 önce işgal ettiği Dağlık Karabağ Bölgesinde yer alan Kelbecer’e giren Azerbaycan askerleri, şehir merkezine Azerbaycan bayrağı dikti.
2 Nisan 1993’te Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilen Kelbecer 27 yıl sonra özgürlüğüne kavuştu. Kenti ele geçiren Azerbaycan askerleri, sağlam kalan binalardan birine bayrak astı.
Azerbaycan Savunma Bakanlığı, Azerbaycan ile Ermenistan’ın imzaladığı ateşkes gereği, Ermeni silahlı güçlerinin 25 Kasım’da boşalttığı Kelbecer’in görüntülerini yayımladı.
Kayıtlarda kentteki yapıların tahrip edildiği ve yakıldığı, çok sayıda ağacın ise kesildiği görülüyor.
Kent merkezindeki sağlam kalan binalardan birine gelen Azerbaycan askerleri, etrafı temizledi, binaya bayrak astı.
Şehre giren askerlerin komutanı, binanın önünde Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’e hitaben, “Sayın Başkomutanım, Azerbaycan bayrağı Kelbecer kentinde dalgalanmaktadır. Yaşasın Azerbaycan. Yaşasın Başkomutan. Karabağ, Azerbaycan’dır.” şeklinde konuşma yaptı.
27 YIL ÖNCE İŞGAL EDİLDİ
Azerbaycan ordusunun 27 Eylül’de başlattığı operasyonda 5 kent merkezi, 4 kasaba ve 286 köyün kurtarılması üzerine Ermenistan yenilgiyi kabul etmiş, işgal altındaki Ağdam, Laçın ve Kelbecer illerini de boşaltacağını taahhüt eden anlaşmaya imza atmıştı.
Ermenistan, ateşkes gereği 20 Kasım’da Ağdam’dan, 25 Kasım’da da Kelbecer’den çekilmişti.
Azerbaycan’ın batısında, Ermenistan sınırında, Dağlık Karabağ’ın kuzey batısındaki Kelbecer, 1993’te Ermenistan tarafından işgal edilmişti.
27 YIL SONRA KELBECER’E GERİ DÖNECEKLER
Ata yurtları Ermenistan’ın işgalinden kurtarılan Kelbecerliler, bir zamanlar terk etmek zorunda kaldıkları vatanlarına dönecek olmanın sevincini yaşıyor.
Ermenistan’ın 1993’te işgal ettiği Kelbecer ilinin gerçek sahibi olan Azerbaycanlılar, vatanlarının 27 yıl sonra kurtarılmasının mutluluğunu doyasıya yaşasa da oradan çıktıklarında yaşadıkları eziyetleri ve zorlu yolculuklarını hiç unutmuyor.
Kelbecer işgal edildiğinde, buradaki sivil Azerbaycanlılar neredeyse hiçbir eşyasını götüremeden bölgeyi terk etmek zorunda kalmış, canlarını zor kurtarmıştı.
Buraya sonradan yerleştirilen Ermeni nüfus ise kendilerine verilen 15 gün sürede bölgeyi rahatça ve tüm eşyalarını alarak terk etti. Ermeniler gitmeden önce yaşadıkları evlerin kapı, pencere ve banyo aksesuarlarına kadar söktü daha sonra ise ateşe verdi. Ermeniler, sadece evleri değil etraftaki ağaçları da yaktı.
Azerbaycan’ın batısında, Ermenistan sınırındaki Kelbecer’in kent merkezi ve 128 köyde yaşayan 77 binden fazla Azerbaycanlı, mayınlar temizlenip bölgenin güvenliği sağlandıktan sonra evlerine dönebilecek.
Vatanlarına dönmeyi bekleyen ailelerden biri de Bakü’de yaşayan Memmedovlar ailesi.
İşgalden önce Kelbecer’in Necefalı köyünde yaşayan aile, beklemedikleri bir anda Ermeni güçlerin köye yaklaştığı haberini almış ve traktöre takılı römorka binerek hemen köylerini terk etmiş. Çıkarken yanlarına birkaç ufak valiz, bir koli elma ve bir çuval unun dışında hiçbir şey alamamış.
Babaanne, anne, baba ve 5 kardeş, eşleri ve çocuklarından oluşan Memmedovlar ailesi, soğuk ve zor hava şartlarında süren 4 gün yolculuktan sonra güvenli bölgeye ulaşabilmiş. Aile yolda römorka aldıkları Kelbecerlileri de kendileriyle götürmüş.
Kardeşlerden Hüseyin Memmedov’un kullandığı traktör yolda kaza yapmış, çok kişi yaralanmış, anne ise bu yaralar nedeniyle 12 gün sonra hayatını kaybetmiş.
Hüseyin Memmedov, Kelbecer’den çıkarken yaşadıklarını, AA muhabirine anlattı.
Köyden çıktıklarında havanın çok soğuk olduğunu aktaran Memmedov, şunları söyledi:
“Her taraftan abluka altına alınmıştık. Sadece dağlık bir yol kalmıştı. Tüm akrabalarımı traktörüme alarak köyden çıktık. Kar, yağmur, soğuk… Yolda da kimi gördüysek aldık. 35 kişi römorkta, bebekleri olan 8 kadın da traktörün ön kısmındaki kabinde köyümüzü terk ettik. Maalesef yolda kaza yaptık, römork aştı ve insanlar yaralandı. Römorku kaldırdık ve yaralıları tekrar bindirerek yolumuza devam ettik.”
Memmedov, yolculukta yaşadıkları sıkıntıların ve vatandan yıllarca uzak kalmanın kelimelerle ifade edilmesinin zor olduğunu vurgulayarak, “Fakat o zor günler arkada kaldı. Kahraman ordumuz topraklarımızı kurtardı. Kelbecer, bana göre Azerbaycan’ın en güzel bölgesi. Kelbecerli Şücaet isimli bir şair vardı, onun şöyle mısraları var: Ağlaya ağlaya göçen Kelbecer, bir gün güle güle dönecek mi?… Ağlayarak yurdunu terk eden biz Kelbecerliler, güle güle geri döneceğiz.” diye konuştu.
KENDİ TOPRAKLARIMIZDA MUTLU OLACAĞIZ
Hüseyin Memmedov’un eşi Bahar Memmedova da o günlerde yaşadığı acıları hala unutmuş değil. 1 yaşındaki bebeğini göğsüne yaslayarak soğuk havada günlerce yol gitmesi, karlı havada yarı aç yarı tok gerçekleştirdikleri kötü yolculuk hala Memmedova’nın hafızasında yerini koruyor.
Memmedova, evinden çıkarken yanına içinde birkaç başörtüsü, birkaç fotoğraf, lisede yazdığı günlük ve düğünlerinde taşıdıkları aynanın bulunduğu ufak valizi alabilmiş.
Konuşurken göz yaşlarına hakim olamayan Memmedova, “Devlet burada bizim için çok iyi yaşam koşulları oluşturdu. Fakat kendi toprağımızda daha mutlu olacağımızı biliyoruz. Zorlu yolculukla tek düşündüğüm bebeğimi korumaktı. Onu sağ salim götürebildim. Şimdi evlendi, hatta torunlarımız da var.” ifadesini kullandı.
Hüseyin Memmedov’un ablası Terane Halilova da kardeşinin traktörünün römorkunda gerçekleştirdiği yolculuğu gözyaşları içinde anlattı.
Halilova, “İki kız çocuğumu ve onların elbiselerini alabildim. Başka hiçbir şey götüremedik. Geçirdiğimiz kazada annem, babaannem ve çocuklarım yaralandı. Herkes can havlindeydi, kimse yardım edemiyordu. Orda başka bir kaza da yaşanmıştı. O kazada da bir bebek yaşamını yitirmişti. Babası onu karın içine gömüp öyle gitti.” diye konuştu.
Hüseyin Memmedov’un 22 yaşındaki oğlu İnam Memmedov, Kelbecer’de doğmasa da her zaman o topraklara gitmeyi arzu ettiğini belirtti.
Kelbecer’e olan sevgisini, o bölgede meşhur olan sazı çalarak ifade ettiğini söyleyen İnam Memmedov, “Anne babamın doğduğu topraklar benim de topraklarımdır. İnşallah bu sazımı, Kelbecer’de de çalacağım.” dedi.
KELBECER NEREDE?
Azerbaycan’da şehir. Kelbecer Rayonunun idarî merkezidir. Kelbecer bölgesi batıda Ermenistan Cumhuriyeti, kuzeyde Daşkesen, Hanlar (Gökgöl), Goranboy, kuzeydoğuda Terter, doğuda Ağdam, Hocalı, güneyde Laçin bölgeleriyle komşudur. Alanı 3054 km² olan bölgede; bir şehir, bir kasaba (İstisu) ve 145 köy vardır.
2 Nisan 1993’te Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edildi. İşgalden sonra Kelbecerde yaşayanlar Azerbaycan’ın başka şehirlerine göç etti. Kelbecer, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin Şaumyan ilinin merkezi oldu. Ermenistan işgali döneminde Kelbecer’de 2008 Nüfus sayımına göre 8.900 kişi yaşamaktaydı. 10 Kasım 2020 tarihinde yürürlüğe giren Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması gereğince 25 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan’a teslim edildi
