2021’nin en önemli sorusu olan “Pandemi ne zaman bitecek?” sorusuna yanıt arayan Bloomberg, dünya üzerindeki COVID-19 aşılamalarına ilişkin çok büyük bir veri tabanı oluşturarak şimdiye kadar yapılan 119 milyon doz aşılama üzerinden bir hesaplama yaptı. Üreticilerin yeterli kapasitede sahip olmaması, ülkelerin aşı ulusalcılığı yapması, hükümetler ve üreticiler arasındaki ihtilaflar ve özellikle mRNA aşılarında görülen lojistik zorluklar aşılamanın beklenenden çok daha yavaş ilerlemesine neden olurken, Bloomberg yeterli oranda aşılamaya bugünkü hızla ancak 7 yılda ulaşılabileceğini öngörüyor.
Ne dediler?
ABD’nin en yetkili bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Anthony Fauci pandeminin bastırılması ve hayatın normale dönmesi için nüfusun yüzde 70 ila 85’inin aşılanması gerektiğini söylemişti.
Bloomberg Vaccine Tracker (kuruluşun aşılamaları takip eden veri tabanı) bazı ülkelerin iki doz aşılamada nüfusun yüzde 75’ine ulaşma hedefi koyarak diğerlerine göre çok önde gittiğini gösteriyor.
Sadece iki ayda nüfusun yüzde 75’ini aşılama hedefine doğru koşan İsrail, aşılamada lider ülke. ABD’nin bu hedefe ancak 2022 yeni yılında ulaşacağı öngörülüyor. Ancak ülke içinde Kuzey Dakota Teksas’a göre altı ay daha erken bu hedefe ulaşabilir.
Ancak batılı ülkelerde erken alımlar ve ekonomik krize rağmen alım gücü yüksek olan ülkelerin aşıya daha fazla bütçe ayırabilmesi dünyanın geri kalanı için geçerli değil. Bloomberg mevcut hızda ilerlediği takdirde dünyanın tamamının yüzde 75 aşılama oranına ulaşmasının 7 yıl süreceğini hesaplıyor. Hesaplamada bugünün hızları ve bugün mevcut olan ortalama aşı sayısı kullanılıyor. Yani aşılama hızı artarsa, bu karamsar süre de kısalacak. Öte yandan aşılamada içinde bulunduğumuz günlerde aksaklıkların olabileceği de olasılıklar arasında.
Örneğin New York nüfusunun yüzde 75’inin aşılanma hedefi daha önce zorlu kış koşullarının yarattığı engeller nedeniyle 17 aya uzamıştı, şimdi ise bu hedef 13 aya indirildi.
Kanada’da son haftalarda sevkiyatlardaki gecikmeler nedeniyle aşılama hızının yarı yarıya düştüğü belirtilen Bloomberg analizinde bugünkü hızla ülkenin yüzde 75 aşılama oranını yakalamasının 10 yıl süreceği hesaplanıyor. Bu hesaplamanın Kanadalı siyasiler ve sağlık yetkilileri için bir uyarı niteliğinde olduğu belirtilen analizde, bu hesabın 10 yıl boyunca sosyal mesafeye ihtiyaç duyulacağı anlamına gelmediği belirtiliyor. Kanada kişi başı aşı alımı en yüksek hükümet ve bu sayede aşılamanın hızlanacağı tahmin ediliyor.
Ne olacak?
Dünyanın en büyük aşı üretim merkezlerinden Hindistan ve Meksika’da aşı üretim çarkları yeni dönmeye başladı. Şimdiye kadar Bloomberg’ün takip ettiği üreticiler ve hükümetler arası 100’den fazla anlaşma var ve bu anlaşmalar 8,5 milyar doz aşı için. Bunun anlamı genelde iki doz uygulama ile aşılama yapıldığından, hiç biri verilmediği durumda bile bu sözleşmelerin tüm teslimatları dahi dünya nüfusunun sadece yarısını aşılamaya yetiyor. Düşük gelirli ülkelerin aşıya erişimini destekleyen COVAX gibi aşı koalisyonları ise zengin hükümetler tarafından yeterince desteklenmiyor. Aksine, zengin ülkelerin aşı alımları COVAX aşı havuzundan aşındırmaya devam ediyor.
